2023_GR_00053 - Samenwerkingsovereenkomst kandidaat landschapspark ‘Hart van Haspengouw’, met Masterplan en operationeel plan - Goedkeuring

Kandidatuur 'landschapspark':
Haspengouw oefent al eeuwenlang een sterke aantrekkingskracht uit op mensen. Het is een uitgesproken landbouwstreek waar je het jaar rond al wandelend en fietsend geniet van bloesems, fruit en wuivende graanvelden. De vruchtbare ondergrond zorgde mee voor het rijke erfgoed, het unieke cultuurlandschap en de bijzondere natuurpareltjes. Haspengouw is een merk, gekend en geliefd in Vlaanderen en daarbuiten.  

Het label ‘landschapspark’ maakt een gebied extra aantrekkelijk voor bezoekers, bewoners en beleidsmakers. Daarnaast brengt deze erkenning een verfrissende dynamiek op gang die fungeert als motor voor regionale ontwikkeling. Een landschapspark is een afgebakend gebied van voldoende omvang waar de wisselwerking tussen mens en natuur zorgt voor een kwalitatief landschap met een unieke identiteit en internationale uitstraling. Natuur, erfgoed, landbouw, open ruimte, toerisme en recreatie gaan in een landschapspark hand in hand. Bij een erkenning als landschapspark worden een integraal beheer en ontwikkeling van de streek centraal gezet, met bijzondere aandacht voor de eigenheid van het gebied. Om dat te bereiken wordt een geïntegreerde visie uitgewerkt waarbij zowel natuur, landbouw, wonen, bedrijvigheid, recreatie als toerisme ruimte krijgen in het gebied. 

Door een doordachte inrichting van het landschap en een kwalitatief beheer blijft de landschappelijke identiteit behouden en kan ze zelfs versterkt worden. Het landschap wordt mee ingezet om Vlaamse en Europese doelen te behalen, voor thema's zoals klimaat, erfgoed, kaderrichtlijn Water, Natura 2000, ... Zowel bewoners als bezoekers moeten de streekkwaliteiten en de inspanningen die worden geleverd kunnen ontdekken en ervaren. Hiervoor moeten heel veel partners elkaar vinden en samenwerken. 

Het label van landschapspark creëert een grote meerwaarde voor de streek, de lokale besturen en de ondernemers en bewoners:

• Het landschapspark genereert een structurele financiering vanuit Vlaanderen en bijkomende subsidiëring, waardoor er bijkomende investeringen mogelijk zijn in de gemeenten; 
• Het landschapspark helpt om de doelstellingen die door Vlaanderen en Europa rond klimaat, biodiversiteit, open ruimte, erfgoed en duurzaam toerisme worden vooropgesteld te realiseren;
• Gemeenten worden nauw betrokken bij de uitwerking van de verschillende maatschappelijke doelstellingen en kunnen mee de prioriteiten aangeven van de werking rond de thema’s;
• Gemeenten krijgen een verhoogde uitstraling en waardering binnen het geheel;
• Het parkbureau fungeert als netwerkorganisatie die een structurele en geïntegreerde samenwerking tussen verschillende partners op zal zetten;
• Het parkbureau werkt ondersteunend voor de gemeentelijke diensten;
• Het label betekent een erkenning en versterking van de streekidentiteit en landschapskwaliteit; 
• Het label versterkt de sociale cohesie en creëert een nauwe betrokkenheid van de bewoners bij de thema’s van de open ruimte;
• Dankzij de erkenning worden internationale promotie en erkenning en de toeristisch-recreatieve ontwikkeling gekoppeld aan een beter management en spreiding van recreatie over het ganse gebied;
• Het landschapspark vormt door de integrale langetermijnvisie voor het gebied de motor voor streekontwikkeling en creëert tal van gezamenlijke, sector- en gemeentegrens-overschrijdende acties;
• Via de toenemende streekontwikkeling is er een economische return. Het landschapspark creëert meer opportuniteiten voor lokaal ondernemen en een toekomstgerichte ontwikkeling van landbouw. Het creëert extra private en publieke investeringsmogelijkheden.

Het masterplan:
Het masterplan is opgebouwd vanuit de input van alle actoren die actief zijn in de open ruimte van Haspengouw: lokale besturen, landbouworganisaties, natuurorganisaties, erfgoedorganisaties, toeristische verenigingen, ondernemers, landeigenaars, beheerders en bewoners. Hiervoor werd een uitgebreid participatietraject opgezet. De kansen en knelpunten die door alle actoren werden aangehaald dienden als basis voor het uitwerken van de thema’s en concrete doelstellingen waar het landschapspark op zal inzetten. Het plan wordt dan ook breed gedragen. In het kader van draagvlak wil de dienst Ruimte de aandacht in het bijzonder vestigen op pagina 117 van het meesterplan; daar staat namelijk dat de gemeentelijke financiële bijdragen aan het project afhankelijk zijn van de geografische ligging binnen het hart van Haspengouw. Het gemeentebestuur van Kortessem, die als kerngebied is gekenmerkt, heeft ook het dubbele bijgedragen in vergelijking met een gemeente die niet als kerngebied is gekenmerkt. De financiële bijdrage die gemeentebestuur Kortessem dient te doen is 7.445,40 euro.

Het masterplan geeft een centrale rol aan het voedsellandschap van Haspengouw. Landbouwers en andere actoren worden op vrijwillige basis betrokken bij acties en experimenteerruimtes om te komen tot een kwalitatief landschap in relatie tot een rendabele bedrijfsvoering.  

Het landschapspark zet sterk in op het bevorderen van een samenwerking tussen de plattelandsactoren en wil zo gebiedsdekkend werken aan biodiversiteit- en klimaatuitdagingen.  

Het landschapspark draagt bij aan een versterking en doordacht beleid rond het Haspengouwse erfgoed. Het zet de Haspengouwse troeven in om een toeristisch aanbod uit te werken dat gericht is op een spreiding in tijd en ruimte.  

Het landschapspark zet ook de inwoners van het landschap centraal, door een kwalitatieve leefomgeving en het creëren van betrokkenheid en de erkenning van de streekidentiteit als uitgangspunt te nemen van de werking.